Is het ongerijmd te zeggen dat een derde jaar loondoorbetaling bij ziekte werkt? Er zit enige waarheid in. UWV en Panteia onderzochten de (leer)effecten van een verlenging van de loondoorbetaling na het tweede jaar ziekte / loondoorbetaling. Ze vonden dat de verlenging leidt tot relatief veel werkhervatting en relatief lage WIA-instroom.

Koolmees wilde onderzoek

Bij een WIA-aanvraag toetst UWV of de re-integratie inspanningen bevredigend waren. Als dat niet het geval is en de gebreken te herstellen zijn, legt UWV de werkgever een loonsanctie op: verlenging van de loondoorbetaling door werkgevers, of betaling van ziekengeld door eigenrisicodragers Ziektewet, standaard 52 weken. Over het vervolg is weinig bekend. Minister Koolmees schreef 28 september aan de Tweede Kamer: “Om meer zicht te krijgen op wat er in dit ‘derde ziektejaar’ gebeurt, heb ik onderzoek laten uitvoeren. Het onderzoek bestond uit een kwantitatief en een kwalitatief deel. De uitkomsten geven geen aanleiding voor nieuwe beleidswijzigingen.”

Kwantitatief

UWV-onderzoeker Carla van Deursen verzorgde het eerste deel van het rapport, het bijeenbrengen en analyseren van cijfers. Enkele kernpunten:

  • in 2018 werden ruim 3000 verlengingen opgelegd, dat is bijna 12% van de getoetste re-integratieverslagen;
  • na de verlenging komt 46% van de werknemers in de WIA, fors minder dan de ‘normale’ 67%; 25% zet de WIA-aanvraag niet door; 29% wel maar wordt afgewezen;
  • “Relatief vaak vindt werkhervatting plaats als de WIA-aanvraag na de verlenging wordt afgewezen (58%) of als de WIA-aanvraag niet meer wordt doorgezet (60%). Verder zien we dat werknemers zonder bekortingsverzoek vaak werken (51%). Dit laatste suggereert dat ook bij deze groep nog re-integratie-inspanningen zijn verricht.”
  • bij de ruim 2000 vrijwillige verlengingen in 2018 heeft 76% anderhalf jaar na die aanvraag nog een dienstverband.

Van Deursen concludeert samenvattend: “.. de opgelegde verlenging van de loondoorbetaling leidt tot herstel van de tekortkomingen (bij een deel van de werknemers), tot hogere werkhervatting en tot verlaging van de WIA-instroom. De daarnaast bestaande mogelijkheid om de loondoorbetaling vrijwillig te verlengen, draagt sterk bij aan het behoud van het werk en verlaging van het aantal WIA-aanvragen.”

Kwalitatief

Anne Drijvers en twee collega’s van bureau Panteia deden kwalitatieve research: dossieronderzoek, focusgroepen met stakeholder-organisaties en interviews met werkgevers en werknemers met ervaring in verlenging van de loondoorbetaling.

De reacties op de opgelegde verlenging blijken zeer te verschillen. Soms gebeurt er helemaal niets, in andere gevallen nemen werkgevers actie met voorbij gaan aan aanwijzingen van UWV, een aantal werkgevers probeert de gegeven tekortkomingen in de re-integratie te repareren. “Zij zijn door de verlenging aangespoord hun inzet te verbeteren of af te ronden, of om de reeds gerealiseerde inzet beter te documenteren.”

Samenspel

De door UWV gevonden positieve uitkomsten zijn dus nauwelijks eenduidig te verklaren. De Panteia-onderzoekers wijzen op veelvuldig voorkomen van een complex samenspel van factoren. Ook in het ‘derde ziektejaar’ vraagt re-integratie van langdurig zieken vaak maatwerk.

Samenvattend concluderen ze “.. dat de effecten van de verlenging contextafhankelijk zijn en er geen eenduidig effect van de verlenging is. De verlenging lijkt vooral effect te hebben op werkhervatting in die situaties waar re-integratie bij de eigen werkgever mogelijk is.”

Last

De arbosector gebruikt de mogelijke verlenging naar werkgevers en werknemers als argument voor het tijdig en goed inzetten op re-integratie. De Panteia-onderzoekers stellen vast dat werkgevers in het ‘derde ziektejaar’ voor lastige puzzels en nare calculaties staan. Werknemers ervaren de verlenging soms als een last vanwege langere onzekerheid, verslechtering van de relatie met de werkgever en spanning tussen verwachtingen en hun beperkingen.

‘Geen aanleiding voor nieuwe beleidswijzigingen’

Voor de arbosector lijkt het aan te raden dit rapport aandachtig door te nemen. Wat leert dit voor hun motivering naar betrokkenen en voor gerichter inzet om een ‘derde ziektejaar’ te vermijden? Daar is een interessant gesprek met de onderzoekers over te voeren.

Minister Koolmees zegt geen aanleiding te zien voor nieuwe beleidswijzigingen. Dat is cryptisch: zitten er nog oude beleidswijzigingen in het vat? Of moeten we lezen dat gezien de opbrengst van het ‘derde ziektejaar’, hij vast houdt aan twee jaar loondoorbetaling, in weerwil van ‘Borstlap’?

Het rapport

 

Aanvulling 9 oktober: Commercieel adviseur Wiegmans adviseert re-integratie niet te stoppen na de WIA-keuring. Download zijn artikel uit het vakblad voor de verzekeringssector: 200928 VVP_NietStoppennaWIAKeuring Wiegmans