Deze pagina bevat:
Omvang problematiek
Gevolgen problematiek
Een kijk op samenwerking werkgevers – gemeentelijke schuldhulp
Omvang problematiek
Het CBS bundelt gegevens uit diverse registraties, en concludeert dat acht procent van de huishoudens in Nederland te maken heeft met geregistreerde problematische schulden. Bij ruim de helft speelt dit al minstens drie jaar. Van een op de tien is bekend dat zij in beeld zijn bij de schuldhulpverlening. Uitsplitsingen naar al of niet werknemerschap ontbreken merendeels.
CBS: schuldenproblematiek in beeld
Er circuleren diverse andere, meestal hogere cijfers over de omvang van de groep. Eind november 2021 kwam een samenwerkingsverband van Deloitte, ING, Nibud en de afdeling Economie van de Universiteit Leiden met onderzoek: 24% van de huishoudens is financieel ongezond.
Het onderzoek op de site van Deloitte
De verschillende cijfers hebben deels te maken met verschillende definities, die deels voortkomen uit (on)mogelijkheden van de brongegevens, veelal eenmalige enquêtes. Het CBS gebruikt registraties van zes (vooral overheids)instanties, die ieder ook weer eigen definities hebben van “problematische” situaties. De CBS-definitie steunt erop dat tenminste één lid van een huishouden bij tenminste één van de zes instanties valt binnen de definitie van betalingsachterstanden die oninbaar e/o langdurig e/o boven een bepaald minimum zijn. Dat heeft z’n beperkingen, bijvoorbeeld mensen met een schuld én een betalingsregeling bij een of meer private schuldeisers kunnen er buiten vallen als de eisers geen melding doen aan het BKR. Anderzijds omvat de CBS-definitie uitsluitend mensen die met een afbetalingsregeling o.i.d. bij tenminste één instantie niet tot volledige schulddelging kwamen; met andere woorden: mensen die al enige tijd worstelen met schulden. De CBS-definitie mag dan als meest “harde” gezien worden, reden om deze te noemen onder het kopje “omvang problematiek”.
Uitsplitsingen naar al of niet werknemerschap ontbreken merendeels in de onderzoeken. Met andere woorden, wat betreft het aantal werknemers met problematische schulden is geen ‘harde’ uitspraak mogelijk. Oomkens en Van Geuns benaderden in ESB een getal, rekenend vanuit inschattingen van werkgevers: “Ons onderzoek laat zien dat van alle Nederlandse werkgevers met ten minste vijf werkzame personen, twintig procent bekend is met het fenomeen loonbeslag. Dit betekent dat, gemiddeld genomen over alle bedrijven, bij ongeveer één procent van de werknemers beslag op het loon is gelegd. In de horeca (2,5 procent) en in de industrie en bouw (2,4 procent) is dit percentage ruim tweemaal zo hoog. In de sectoren overheid, onderwijs en gezondheid daarentegen ligt het met 0,3 procent beduidend lager.”
Gevolgen problematiek
Het Centraal Planbureau concludeert dat de kosten van de geestelijke gezondheidszorg (ggz) sterker stijgen nadat mensen in financiële problemen terechtkomen. Ook neemt de kans op gebruik van ggz en sociale en/of financiële hulpverlening toe. Dit blijkt uit het onderzoek ‘When financials get tough, life gets rough?’ van augustus 2021.
Het bureau gebruikte microdata van het CBS, geanonimiseerde gegevens van personen over zorguitgaven, schulden, inkomen, vermogen, leeftijd en geslacht. Centraal stonden gegevens van het CAK; dat neemt de polis over van de private zorgverzekeraar van een persoon met een premieschuld van zes maanden. Wie in die Regeling Wanbetalers terechtkwam, had in de twee jaren daarna gemiddels 200 euro meer uitgaven aan ggz: dat is 30 procent stijging.
Het CPB concludeert dat schuldhulpverlening ook zorgkosten remt.
De CPB-sitepagina problematische schulden en zorggebruik bevat ook een Nederlandstalige samenvatting als download.
Het Nibud-onderzoek van 2017, “Werknemers met schulden”, geeft aan dat een aantal respondenten (werkgevers, HR-mensen) gewag maakt van ziekteverzuim als gevolg van financiele problemen van werknemers. De helft van hen stelt dat het om zeven dagen gaat, de andere helft schat het op twee tot drie keer meer. Over het aandeel van schuldengerelateerd verzuim in het totale verzuim zegt dit echter niets. Een search bij TNO en CBS, de nationale experts in verzuimcijfers, suggereert dat ze de laatste vijf tot tien jaar niet gepubliceerd hebben over verzuim in relatie tot schulden.
Een kijk op samenwerking werkgevers – gemeentelijke schuldhulp
Download een artikel uit Sprank, september 2017, blad voor het gemeentelijk sociaal domein 170907 SPRANK Werkgever brengt schulden eerder in beeld