De toekomst van de sociale zekerheid: de menselijke maat in een solidaire samenleving 

Bij Boom Uitgevers kost deze bundel € 47,00, we maken geen reclame want het boek is gratis te downloaden van de site van het Instituut Gak. Daar was tot 2021 Bert de Jong vicevoorzitter van het bestuur (na een lange carrière in wetenschap, bestuur en bedrijfsleven). Bij zijn afscheid kreeg hij deze bundel aangeboden, verkenningen van de toekomst van de sociale zekerheid, van de hoogleraren en de lector die aan Instituut Gak verbonden zijn. Redacteuren zijn onder meer Ernst Hirsch Ballin (oud-minister) en André Knottnerus (oud-voorzitter Gezondheidsraad resp. Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid). Kortom, een breed boek over de voortdurende herijking van arbeid en het sociale stelsel, en over contouren voor samenhang en stabiliteit in het stelsel van de toekomst.

WGA en gebruik verdiencapaciteit

De bedrijfsgezondheidszorg komt er wat bekaaid af, waarschijnlijk omdat het boek focust op de publiekrechtelijk georganiseerde sociale zekerheid. Het woord arbodienst komt niet voor op de 371 bladzijden. Voor de professionals bevat het boek toch volop interessante kwesties. U vindt een beknopte inhoudsopgave aan het eind van dit nieuwsbericht.

Een van de kwesties is: kunnen gedeeltelijke uitkeringen ervoor zorgen dat werknemers met gezondheidsbeperkingen hun resterende verdiencapaciteit kunnen benutten? Het verwachte positieve antwoord is de grondslag voor de WGA, de regeling binnen de wet WIA voor mensen met een vastgesteld verlies van verdiencapaciteit tussen de 35 en 80% van het laatstverdiende inkomen.

Diverse statistieken en analyses spreken elkaar tegen over het WGA-succes. Hoogleraar Pierre Koning onderzoekt in de bundel drie invalshoeken. Een theoretische analyse wijst erop hoe het sociaal minimum en de bijstand andere effecten hebben dan beoogd in de WGA. Een ‘macro’-analyse geeft geen overtuigende aanwijzingen voor verbeteringen in de arbeidsdeelname van de brede groep arbeidsbeperkten. Konings bespreking van empirische studies heeft een even genuanceerde uitkomst. Een gedeeltelijke uitkering heeft meestal een ontmoedigend effect op werk. Het stelsel is niet ‘inclusief’ voor vangnetters, juist degenen bij wie de uitkeringen minder remmend werken op arbeidsdeelname. Anderzijds werkt de WIA in die zin dat een selecte groep van mensen in de regelingen komt, mensen met zwaardere aandoeningen en minder kans op de arbeidsmarkt. Koning: “De status quo van de huidige WGA is dus verdedigbaar”, maar dat betekent voor hem geen mindere noodzaak verbetering te zoeken voor mensen zonder een vaste en verantwoordelijke werkgever: tegen het ‘insider-outsider’-probleem op de arbeidsmarkt.

Bekijk en download de bundel

Bijdragen aan deze bundel

1   De toekomst van de sociale zekerheid: de menselijke maat in een solidaire samenleving – Inleidende beschouwing – Ernst Hirsch Ballin, Teun Jaspers, André Knottnerus en Harriet Vinke

2   Langer doorwerken en versobering van sociale zekerheid: de impact op sociale ongelijkheid – Sandra Brouwer en Raun van Ooijen

3   Samen de zorg voor arbeidsparticipatie en gezondheid echt veranderen – Sylvia van der Burg-Vermeulen

4   Naar omslagfinanciering in pensioenen? Het Nederlandse driepijler model opnieuw bezien – Casper van Ewijk

5   Data op de Arbeidsmarkt: toepassingen en uitdagingen – Maarten Goos en Anna Salomons

6   Betere pensioenen voor zzp’ers – Kees Goudswaard

7   Oud en wijs: waarom met pensioen als je nog kunt doorwerken? – Mark Heemskerk

8   Het debat over de uitvoering van de sociale verzekeringen geschematiseerd – Lex Heerma van Voss

9   Ongelijkheid in sociale zekerheid: de rol van werkgevers en vakbonden – Maarten Keune

10   Werkt de WIA? Over de benutting van verdiencapaciteit van arbeidsongeschikten – Pierre Koning

11   De Europese Sociale Pijler van sociale rechten: meerwaarde of dode letter? – Hans van Meerten, An Wouters en Jorik van Zanden

12   Pensioenzekerheid – Theo Nijman

13   Het democratisch gebrek in de sociale zekerheid – Shirley Oomens en Emma Vossen

14   Naar een socialer Europa? Naar een geharmoniseerde financiering van de sociale zekerheid in de Europese Unie! – Paul Schoukens

15   Baanpolarisatie en flexibilisering op de Europese arbeidsmarkt: beleidsimplicaties voor Nederland – Olaf van Vliet en Lars van Doorn

16   De ontsporing van het stelsel van inkomensafhankelijke toeslagen – Gijsbert Vonk

17   De maatschappelijke consequenties van het institutionele pad: regelingen voor werkloosheid, arbeidsongeschiktheid en bijstand, 1980-2015 – Cok Vrooman

18   Een levensloopperspectief op de sociale zekerheid – Daniel van Vuuren en Sander Muns