Alternatieve routes zijn gewenst, ook voor de arbosector
De toeslagenaffaire onderstreept het belang van meer ‘menselijke maat’ in sociaal beleid. Die zoektocht is lastig: maatwerk in de uitvoering verhoudt zich moeilijk met evengoed gewenste rechtszekerheid, -gelijkheid en controle. Hoogleraar ‘lokaal bestuur en recht’ Tollenaar voedt het debat met een bijdrage over het sociaal domein van gemeenten. Ook zij zien het risico dat de menselijke maat wordt vermalen tussen regelgever, uitvoerder en rechter. Tollenaar concludeert tot de noodzaak van herbezinning van de (juridische) check. Veel gebreken bij de menselijke maat zijn weliswaar aan het licht gekomen door interventie van de rechter. Maar dat kost veel tijd, vaak twee jaar tot een uitspraak van de hoogste rechter. Er ontbreekt verder de grondhouding om een correctie niet te zien als falen maar als input voor herzien van beleid. Een vermoeden dat regelgeving eveneens verkeerd is toegepast in andere dossiers, brengt de uitvoerder vooral ertoe te wijzen op onherroepelijkheid van die besluiten.
Tollenaar wijst er op dat ‘tegenmacht’ ook te zoeken is in een eerder stadium, buiten de juridische procedures. Denk aan alternatieve routes als het instellen van ombudsmannen en organiseren van cliëntondersteuning.
En de arbosector?
Dit suggereert aandachtspunten voor de arbosector. Zoals de volgende, zonder pretentie van volledigheid.
- UWV investeert in klantondersteuning, peilt via panels en heeft regionale klantenraden. Werken de arboprofessionals waar maar mogelijk samen met de medezeggenschap, vergewissen ze zich van opvattingen van ondernemingsraden, letten ze op of de werkgever hun informatie deelt met anderen in de organisatie?
- Het handelen van bedrijfsartsen is nu vier jaar onderwerp van second opinions. De gegevens erover zijn kwantitatief en kwalitatief beperkt. Ze duiden vooral op een aloude kwestie: missers in de bejegening van de werknemer. Wat doet de sector om de ervaringen te systematiseren, te vertalen naar actie?
- De arbosector voldoet waarschijnlijk aan alle formele vereisten zoals klachtenregelingen en -commissies. Het valt op dat zelden of nooit publicaties verschijnen over de lering daarvan. Inzicht in informeler middelen voor reactie op grieven ontbreekt ook. Waarom eigenlijk?
- UWV doet uitspraken bij de RIV-toetsen, de WIA-claims en deskundigenoordelen, soms contrair aan de opvatting van professionals, werkgevers en werknemers. Is er in de arbosector sprake van bezien daarvan met het oog op beleid?
Albertjan Tollenaar is hoogleraar Empirische bestudering van lokaal bestuur en recht aan de Rijksuniversiteit Groningen en directeur van de Groningen Graduate School of Law. Zijn artikel in Zorg & Sociaal Web, 22 juni 2021:
