18 december 2020

In deze KoM-nieuwsbrief​:

.. veel stof tot lezen en denken in deze dagen

Werksituatie besmettingsbron? – Er is hoe dan ook stof tot denken, ook voor de arbosector  Er lijkt fors minder dan mogelijk thuis gewerkt te worden

Is er structureel hoger verzuim?  Verzuim is ook hoog in kwartalen met geen of minder coronamaatregelen

Vraagteken bij betrokkenheid bedrijfsartsen – Het SER Arboplatform versterkt band met beroepsverenigingen

Zware beroepen in de bouw: regelen van vroegpensioen is slalommen tussen dilemma’s  Zullen alleen mensen die echt niet meer door kunnen werken, er gebruik van maken?

De smartphone en uw wervelkolom – Nepnieuws met big data of serieuze bedreiging?

Jaarafsluiting – Belangrijke kwesties nog zonder vooruitzichten

Testsamenleving misschien stapje dichterbij 

De waarde van werk, het lezen waard bij de kerstboom  Jongeren onder 35 jaar hechten nog meer aan baanzekerheid dan ouderen.

Werksituatie als besmettingsbron

Er is hoe dan ook stof tot denken, ook voor de arbosector

Eind september nam de overheid nieuwe beperkende maatregelen, waaronder de oproep tot meer thuiswerken. Volgens mobiliteitsgegevens zonder merkbaar effect. Het aandeel besmettingen met de werksituatie als mogelijke setting was als volgt.

– eind juni                     11,1 %

– zomermaanden         9,4 %

– eind augustus           7,3 %

– half november           15,7 %

– half december           14,5 %,  gelijk aan het gemiddelde vanaf 31 augustus.

Het OMT heeft meermalen indringend gesproken over de noodzaak meer te doen voor bevordering van thuis werken. Het constateerde in dat opzicht nauwelijks effect van de maatregelenpakketten van 28 september en 15 oktober.

Over de cijfers valt uiteraard te twisten. Bijvoorbeeld: sportscholen e.d. moesten dicht, het aandeel besmettingen moet dan logischerwijs dalen, en dat bleek ook het geval. Het aandeel besmettingen door werksituaties stijgt dan logischerwijs, is te beredeneren. Maar met de diverse gegevens is evengoed te beredeneren dat meer had moeten worden gedaan om mensen niet op de fysieke werkvloer te laten komen, en ze anders beter te beschermen. De Inspectie SZW kreeg 3.819 corona-gerelateerde meldingen in verband met gezond en veilig werk; een op de tien betrof het door de werkgever niet toestaan van thuiswerk terwijl dat wel mogelijk zou zijn; zes op de tien ging over risico’s op de werkvloer.

‘40% van de banen is thuis te doen, 20% van de mensen werkt thuis’

Econoom verbaasd

Elbourne, wetenschappelijk medewerker van het Centraal Planbureau, beziet Mobility Reports van Google. Die laten zien hoe vaak mensen met een smartphone op verschillende locaties zijn. Deze mobiliteitscijfers en het R-getal lijken samen te hangen. Mobiliteit naar werkplekken was volgens hem in maart en april 50% minder dan dezelfde periode in 2019; dat valt samen met de laagste inschatting van het R-getal: 0,7. Elbourne’s grafiek in economenblad ESB toont dat vanaf medio juni de mobiliteit schommelt rond 30% minder; het R-getal schommelt (mee?) op 1 à 1,5.

Elbourne haalt aan dat ruim 40% procent van de banen in Nederland thuis te doen is. Echter, ongeveer 20% van de mensen werkt thuis blijkens de mobiliteitsdata van Google. Volgens de RIVM-gedragsenquête zegt 30% van de respondenten naar het werk te gaan als dat níet noodzakelijk is. Zij vinden kennelijk thuiswerken bijna net zo productief is als naar werk gaan. Er is coronamoeheid, maar Elbourne schrijft: omdat de werkplek de hoogste besmettingsbron is buiten de thuissituatie “.. lijkt thuiswerken veel potentie te hebben om het aantal besmettingen te beperken zonder al te grote nadelen in termen van bruto binnenlands product.”

Werkgevers teleurgesteld

Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nld stelden maandagavond de 14e, direct na de toespraak van premier Rutte: “Het is een ongelooflijke teleurstelling dat het kabinet de vanavond aangekondigde maatregelen heeft moeten nemen.” Ze dringen er bij het kabinet op aan om de komende weken “het testen nu echt goed te gaan organiseren”.

Ouders en onderwijs gefrustreerd

De lange duur van schoolsluiting staat onder kritiek. Het kabinet krijgt van diverse zijden het verwijt dat dit (mede) bedoelt ouders meer thuis te laten werken. Minister de Jonge zou dat (impliciet) gezegd hebben. Als dat inderdaad beoogd zou zijn, is te beredeneren dat meer vermijden van de werkvloer en meer bescherming daar, eenvoudiger maatregelen zouden zijn geweest.

En de arbosector?

Werkgevers en de hen ondersteunende arbosector hebben stof tot denken.

OMT-advies, meest recent, 7 december

Epidemiologische situatie, meest recent update, 15 december

Elbourne, ESB

Werkgeversorganisaties 14 december

Meldingen bij Inspectie, zie KoM-site

Verzuim lijkt ook hoog in kwartalen met geen of minder coronamaatregelen

Structureel hoger verzuim?

Het ziekteverzuim in Nederland steeg per 2018 iets, voor het eerst sinds 12 jaar. In 2018 resp. 2019 was het verzuimpercentage 4,3 resp. 4,4%. Het was ook ongebruikelijk hoog in het eerste kwartaal van 2020, en vervolgens eveneens in het tweede kwartaal, de eerste maanden van de coronacrisis. Het CBS-cijfer over het derde kwartaal blijkt nu 4,4%, ook hoger dan gangbaar. Ongetwijfeld is er samenhang met de coronacrisis.

Werkgevers, werknemers en arboprofessionals staan voor een stevige opgave voor verzuimbeheersing. OVAL-directeur Van de Goorbergh wijst erop dat gevolgen van de ‘coronastress’ ook na de coronacrisis aandacht verdienen.

Is de stijging een trend?

Een grote vraag is of de toename structureel is. De hoge cijfers in het eerste en derde kwartaal suggereren dat. Vernet houdt de verzuimcijfers bij van de zorgsector. Ze publiceerde al eerder over het derde kwartaal, zie de illustratie. Mark Droogers bekeek eerdere jaarcijfers van het CBS.

Vernets data zijn meer gedetailleerd dan de CBS-kwartaalcijfers. Enkele van de observaties die Vernet meldt in een verdiepend bericht op haar site:

● Verzuimstijging is er in alle leeftijdscategorieën. Verzuim is het hoogst bij oudere werknemers, 56+; de grootste stijging is er bij jongeren tot 26 jaar.

● Vernet noemt de voortschrijdende jaarcijfers van de meldingsfrequentie redelijk stabiel. Maar het ziet in het derde kwartaal van 2020 een hogere waarde terwijl gewoonlijk het derde kwartaal de laagste meldingsfrequentie kent.

● De gemiddelde duur kent een duidelijke stijging. Vernet: “Het langdurig verzuim [≥ 92 dagen] is nooit zo hoog geweest. “In deze tijden is het belangrijk om juist ook voor dit verzuim aandacht te hebben.”

● In aanvulling op Vernet: in de KoM-nieuwsbrief van 6 juli signaleerden we al stijging van lang verzuim bij gelijk blijvende WIA-incidentie “Werkgevers in Nederland én de werknemers zelf weten vaak WIA-uitkeringen te voorkómen. Ze gebruiken daarvoor meer tijd dan eerder.”

Mark Droogers analyseert op LinkedIn eerdere jaarcijfers van het CBS. Enkele van zijn waarnemingen:

● Hij spreekt van een “een trend” gestart vóór de coronacrisis.

● De huidige extra piek lijkt samen te hangen met meer verzuim in horeca en agrarische sector.

● “Dat past bij het beeld dat met name bij kleinere bedrijven het verzuim sterker is gestegen tijdens covid.” “Bedrijven tot 10 werknemers zien sinds 2018 een licht stijgend verzuim, in 2019 knikt die lijn sterk naar boven.”

● Zijn hoofdpunt: “.. inzetbaarheid van medewerkers [stond] al onder druk in de zoektocht naar een match met werk en het vinden van een goede work life blend.” Mensen hebben behoeftes als “verbonden werk”. Dat ontbreekt steeds meer onder druk van efficiëntiestreven.

Kortweg geconcludeerd:

(1) Er is meer onderzoek en analyse nodig voor een uitspraak of verzuim structureel stijgt.

(2) Er zijn op onderdelen zeker afwijkingen van het beeld van ‘stabiliteit sinds 2006’: de toename bij het kleinbedrijf, de toename van lang verzuim.

Al met het lijkt het niet uit te sluiten dat, vanwege efficiëntiestreven en corona, betrokkenen minder aandacht (kunnen) geven aan gevallen van langdurig verzuim – als dat zo is, is het aan te pakken!

Vernet

Mark Droogers

Het SER Arboplatform versterkt band met beroepsverenigingen

Vraagteken bij betrokkenheid bedrijfsartsen

Het SER Arboplatform realiseert een aloude wens van sociale partners voor meer praktische ondersteuning wat betreft arbozaken. Werkgevers- en werknemersorganisaties besturen het. Operationeel sinds december 2019, koerst het aan op een brede ‘community’ om kennis te delen inzake preventie.

Als eerste stap sprak het onlangs met de beroepsverenigingen van veiligheidskundigen, arbeidshygiënisten en arbeids- en organisatiedeskundigen, aldus een nieuwsbericht van de SER. Er zal elk kwartaal overleg zijn.

Kanttekening

Vakbonden bekritiseren bedrijfsartsen vanwege onvoldoende aandacht voor preventie. Ze besturen mede het SER Arboplatform dat bedrijfsartsen niet betrekt bij overleg voor versterking van preventie. We wachten maar af of dat nog uitgelegd wordt.

Het nieuwsbericht van de SER

De KoM-site over het Arboplatform en uitgebreider

Zware beroepenregeling in bouw

Slalommen tussen dilemma’s

Als een van de eersten heeft de bouwsector er voor geijverd, ze is een van de eersten met resultaat: een zware beroepenregeling, althans in een groot deel van de sector. Wie tenminste 20 jaar als bouwplaatsmedewerker actief was kan per 2021 maximaal drie jaar vóór de AOW-leeftijd stoppen met werken. Hij krijgt dan jaarlijks maximaal bruto € 21.200 (netto ca. € 12.500); althans, bij het fiscaal regime 2020, per 2021 kunnen bruto en netto iets hoger zijn. Mensen kunnen ervoor kiezen om hun gewone ouderdomspensioen tegelijk in te laten gaan.

Brede regeling

Volandis, het kennis- en adviescentrum duurzame inzetbaarheid, heeft uitgebreid informatie aangedragen voor totstandkoming van de regeling. Bedrijfsarts Fred Boots: “De vraagstelling was gericht op een regeling voor de fysiek zware beroepen.” Hij wijst erop hoe beroepen veranderden, sommige in aantal daalden, of bijna geheel uitgestorven zijn. Betonstaalvlechten bijvoorbeeld, dat gebeurt nauwelijks meer door werknemers die onder de cao vallen, voornamelijk nog door mensen die misschien maar tijdelijk in Nederland werken. “Goed dat gekozen is voor alle uitvoerende beroepen op de bouwplaats. Dit zijn diegenen die vanaf het jaar 2000 gezien nu zo’n 10 jaar langer moeten doorwerken tot de AOW-datum.”

Minimum

Het bouwblad Cobouw laat CNV-bestuurder Gijs Lokhorst van CNV aan het woord. Het is een mooi bedrag, en:

“Alleen mensen die echt niet meer door kunnen werken, zullen er gebruik van maken”.

Kenners van de sociale zekerheid zagen al dat dit bedrag gelijk is aan de AOW voor een echtpaar. Google leert dat een allround bouwvakker met jaren ervaring het dubbele verdient. Wie de bouw kent weet dat zaken als vergoedingen voor reiskosten en -uren enig inkomen opleveren. Kortom, de eerdere vraag geldt: biedt deze regeling soelaas voor de oudere werknemer met geen of weinig spaargeld / inkomen van partner / afgeloste hypotheek? Zo’n werknemer heeft wellicht geen andere keus dan z’n gewone ouderdomspensioen eerder in te laten gaan. Met het wrange gevolg: meer belasting betalen, een lager pensioen na de AOW-leeftijd.

Kosten werkgevers

De KoM-nieuwsbrief van 31 augustus informeerde over steun van de overheid. Die subsidieert maximaal 25% voor vervroegd uittreden. De snelle rekenaars weten dat een werkgever dus per jaar per vroeguittreder zeker € 7.640 ophoest. (Dat is 75% van € 21.200 minus 40% werkgeverslasten.) Snelle denkers als u vragen zich af of maatregelen voor betere inzetbaarheid goedkoper zouden zijn. Tenslotte is er nog een rekensom mogelijk vanwege het bericht dat wel 10.000 oudere werknemers de regeling kunnen gebruiken. Cobouw stelt dat er 65.000 mensen op de bouwplaatsen werken.

Bedrijfsarts Boots kent de reacties op de regeling. “Zeker, je kun er kritisch naar kijken.” Er dreigt verlies van vaklieden op de bouwplaats. “De sector mist de instroom van de jeugd uit de crisisjaren 2009-2015 stevig. Het duurde lang voordat er weer leerlingen binnenstroomden.” En de bouw was – ook al eerder – succesvol in het binnen houden van ouderen. Hoe dan ook: “Deze regeling is de eerste versie. Goed dat er een start gemaakt is. Uitbreiden of aanpassen kan bij de volgende cao-ronde. De gesprekken lopen.”

Slalommen

Vroegpensioen voor zware beroepen: de ontwikkeling en aard van deze regeling geven aan hoe het slalommen is in zware dilemma’s. Leidinggevenden op de bouwplaatsen bekritiseren dat zij er buiten vallen. Mogelijk kan een deel van de doelgroep juist niet meedoen vanwege het niveau van uitkering. We wensen sociale partners in de bouw en elders veel wijsheid. De arbosector blijft inzetten op duurzame inzetbaarheid, ondersteuning voor langer doorwerken. Dat is even hard nodig.

Cobouw nieuwsbericht

Site van de regeling

Volandis bevordering inzetbaarheid

De smartphone en uw wervelkolom

Nepnieuws met big data of serieuze bedreiging?

Zittend werk heet het nieuwe meeroken. Oogartsen waarschuwen voor gebrekkige ontwikkeling van de oogbol bij kinderen en adolescenten door intens gebruik van smartphones. Aan de dreigingen voor de gezondheid door het moderne (arbeids)leven lijkt er een toegevoegd te worden. Zuid-Koreaanse wetenschappers lieten kunstmatige intelligentie los op een bestand van bijna 15.000 röntgenfoto’s, van mensen die zich tussen 2006 en 2018 meldden met rug- en nekklachten in het Seoulse Severance Hospital. In de tijd gezien bleek de S-vorm van de wervelkolom aanzienlijk te verminderen, vooral bij jongvolwassenen en vrouwen. De verklaring heet werk met computer en laptop en gebruik van de smarthone. Nepnieuws? Lees het zelf.

Jaarafsluiting?

Belangrijke kwesties nog zonder vooruitzichten

● De breed gewenste hervorming van de arbeidsmarkt: het kabinet heeft geen reactie geformuleerd op onder meer ‘Borstlap’, het onderwerp is doorgeschoven naar (verkiezingen en) kabinetsformatie.

● Staatssecretaris Van ’t Wout beloofde een kabinetsreactie op het eindrapport van de kwaliteitstafel bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde, in het bijzonder het brede pleidooi tot medefinanciering van kwaliteitsontwikkeling. Anders dan eerder gesuggereerd zal hij pas “begin 2021” reageren.

● Die datum (?) geldt ook voor zijn reactie op rapporten over evaluatie van de arbowetswijziging ‘versterking betrokkenheid arbodienstverlening’ van juli 2017.

● Er was de belofte nog in 2020 uit te brengen: het fundamentele onderzoek naar toename van burn-out. Hoogleraar Schaufeli is voorzitter van de klankbordgroep hierbij, dat schept verwachtingen over de kwaliteit; anderzijds toonde KoM zich eerder bezorgd over het mogelijk ontbreken van aangrijpingspunten voor verbetering van samenwerking van sociale partners op psychosociale arbeidsbelasting. Tot nog toe is dat niet verschenen.

We wensen alle KoM-leden en relaties fijne feestdagen en een gezond 2021!

De volgende KoM-nieuwsbrief verschijnt maandag 4 januari 2021: met een gesprek met dhr. De Vries, oud-voorzitter van de brancheorganisatie arbodiensten.

BEKIJK DE KOM-SITE

Testsamenleving dichterbij?  Kroeg of concertgebouw in? Even testen! Komt de testsamenleving dichterbij? Een experiment in Barcelona lijkt een stapje. Waar gaat het om? Er werden 1000 mensen geselecteerd met een negatieve sneltest op COVID-19: 500 gaan naar een 5 uur durend festival rockmuziek in een theater, de 500 andere zijn controlegroep. Geeft dit een uitbraak, of is de uitkomst zinvolle lering voor heropening van de samenleving? De werkgevers in Nederland bepleitten al sinds begin november een testsamenleving. Lees meer op de KoM-site.

De waarde van werk, het lezen waard bij de kerstboom  Jongeren onder 35 jaar hechten nog meer aan baanzekerheid dan ouderen. Dat meldt hoogleraar Paul de Beer vanuit een grote enquête onder de Nederlandse bevolking, de Waarde van Werk Monitor. Een andere opvallende uitkomst: 56% van de bevolking is (zeer) negatief over een versoepeling van het ontslagrecht voor werknemers met een vast contract. De rapportage behartigt op bijna 200 pagina’s een breed scala van onderwerpen. Onderstaand overzicht van hoofdstukken geeft een indruk van wat u in de lockdown en kerstvakantie allemaal tot u kunt nemen. Lees meer op de KoM-site, download er het onderzoeksrapport.

Hoofdstukken

1  Inleiding: waarde van werk in de 21e eeuw

2  Maatschappelijke participatie, combinaties en welbevinden

3  Waarden van betaald en onbetaald werk

4  Kwaliteit van werk op de Nederlandse arbeidsmarkt

5  De rol van de organisatie

6  De rol van instituties

7  Welke prijs willen we betalen voor zekerheid? – resultaten van een vignetanalyse

8  Het ideale werk

Doe uw voordeel met onze website!

Op de site van de KoM vindt u vele pagina’s met documentatie en ontwikkelingen. Onder tabblad Service vindt u pagina’s waar KoM-leden hun voordeel mee doen, voor klanten en zich zelf.